รู้จัก 'โขนหน้าไฟ' หนึ่งในมหรสพหน้าพระเมรุ

ทำความรู้จักโขนหน้าไฟ หนึ่งในมหรสพหน้าพระเมรุ 'เจ้าฟ้าเพชรรัตนฯ' ซึ่งจะจัดแสดงเรื่องรามเกียรติ์ ในชุดนางลอย แบบกระทู้เต็ม (เจรจาสด) 2 ชั่วโมงเต็ม...

วันที่ 9 เม.ย. ซึ่งเป็นวันพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี หลังจากที่ช่วงเช้าได้มีพิธีเชิญพระศพ โดยพระยานมาศสามลำคาน จากพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท ไปยังพระเวชยันตราชรถ หน้าวัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามเสร็จสิ้นแล้ว หลังจากนั้นก็จะมีการแสดงมหรสพสมโภช โดยกระทรวงวัฒนธรรม ได้จัดเตรียมการแสดงมหรสพ สมโภชไว้ 3 เวที ได้แก่ เวทีที่ 1 เวทีด้านสะพานพระปิ่นเกล้า จัดการแสดงหนังใหญ่และโขนหน้าจอ เรื่องรามเกียรติ์ เวทีที่ 2 เวทีด้านศาลฎีกาเป็นการแสดงหุ่นกระบอก เรื่องพระอภัยมณีตอนศึกเก้าทัพถึงพบนางละเวง เวทีที่ 3 เป็นการบรรเลงขับร้อง โดยวงดนตรีสากลจากจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย กรมประชาสัมพันธ์ และคณะนักร้องประสานเสียงสันติราษฎร์ในพระอุปถัมภ์ฯ ส่วนการแสดงหน้าพระเมรุก็จะมีการแสดงโขนในช่วงพระราชทานเพลิง หรือที่เราเรียกตามภาษาชาวบ้านทั่วไปว่า โขนหน้าไฟ ซึ่งเป็น 1 ในหลายๆ ขั้นตอนในพิธีพระราชทานเพลิงพระศพตามโบราณราชพระเพณี ก่อนที่จะเจาะลึกลงไป ขอกล่าวถึงรายละเอียดของโขนกันก่อน

'โขน' ถือเป็นศิลปะของไทยที่ถูกจัดว่า เป็นศิลปะชั้นสูงอย่างหนึ่ง ที่ได้รับการสืบทอดมานานนับศตวรรษ ด้วยคุณค่าของโขน มีอยู่ทั่วทุกอณูของการแสดง ทั้งลีลาท่าทาง การแต่งกาย บทพากย์ที่ลุ่มลึก การวางตัวผู้แสดง และเรื่องราวที่นำมาแสดง ซึ่งทุกอย่างได้หล่อหลอมรวมเป็นโขน สัญลักษณ์อีกอย่างของนาฏศิลป์ประจำชาติ ที่คนไทยและต่างประเทศต่างต้องยอมรับในความงดงาม และคุณค่าของศิลปะการแสดงชนิดนี้ ชนิดของโขนมีอยู่ด้วยกัน 5 ชนิด แต่โขนที่จะหยิบยกมาพูดในวันนี้คือ โขนหน้าไฟ ซึ่งจัดอยู่ในหมวดหมู่ของโขนนอกตำราที่กรมศิลปากรไม่จัดให้รวมอยู่ในประภทของโขน

โขนหน้าไฟ เป็นการแสดงโขน ที่มักนิยมจัดแสดงในตอนกลางวัน หรือแสดงเฉพาะตอนพระราชทานเพลิงศพ เป็นการแสดงในช่วงระยะเวลาสั้นๆ โดยมีจุดประสงค์ในการแสดงเพื่อเป็นการแสดงความเคารพและให้เกียรติแก่ผู้เสียชีวิตหรือเจ้าภาพของงาน รวมทั้งเป็นการแสดงคั่นเวลาให้แก่ผู้ที่มาร่วมงานได้ชมการแสดงก่อนถึงเวลาพระราชทานเพลิงจริง แต่เดิมโขนหน้าไฟใช้สำหรับในงานพระราชพิธี รัฐพิธีหรืองานของเจ้านายเชื้อพระวงศ์ชั้นสูง เสนาขุนนางอำมาตย์ เช่น งานถวายพระเพลิงพระศพพระบรมวงศานุวงศ์ ณ บริเวณทุ่งพระเมรุหรือท้องสนามหลวง ซึ่งในงานพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี จึงมีการแสดงโขนหน้าพระเมรุ โดยได้มีการกำหนดจัดแสดงเรื่องรามเกียรติ์ ในชุดนางลอย โดยใช้แบบกระทู้เต็ม (เจรจาสด) กล่าวถึงทศกัณฐ์ที่รบครั้งไหนก็ไม่ชนะพระราม จึงวางอุบายให้นางเบญกาย เป็นลูกพิเภก ปลอมเป็นนางสีดาลอยน้ำมา ทำทีว่าตาย พระรามและไพร่พลก็นึกว่าตายจริงจึงทำพิธีเผาศพ แต่พอเอาศพไปขึ้นเชิงตะกอนจุดไฟเผา นางเบญกายซึ่งไม่ตายจริงทนความร้อนไม่ได้ก็โดดหนี หนุมานจึงเหาะตาม เพื่อจับนางเบญกายเพื่อนำตัวมาถวายพระรามเพื่อให้รับโทษ

นายปกรณ์ พรพิสุทธิ์ ผู้อำนวยการสำนักการสังคีต กรมศิลปากร หัวหน้าควบคุมการซ้อมการแสดงโขนชุดนางลอย ในพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี กล่าวว่า เราจะเรียกว่าหน้าไฟก็ได้ แต่ในกรณีงานมหรสพสมโภช จริงๆ แล้วเราก็ไม่อยากจะเรียกคำว่า โขนหน้าไฟ แต่เราจะใช้คำว่า การแสดงโขนหน้าพระเมรุมากกว่า เพราะว่าเราจะเล่นในช่วงเวลาประมาณ 3 - 4 ทุ่ม โดยการที่เรายกการแสดงโขนเรื่องรามเกียรติ์ ในชุดนางลอยมาแสดง โดยปกติชุดนี้ทั่วๆ ไป แสดงไม่เต็มที่ ไม่เต็มรูปแบบแค่ 1 ชั่วโมง แต่งานในวันที่ 9 เราแสดงเต็มรูปแบบ 2 ชั่วโมงเต็ม ด้านบทพระราชนิพนธ์ได้มีการนำบทพระราชนิพนธ์ตั้งแต่รัชกาลที่ 1 รัชกาลที่ 2 และ รัชกาลที่ 6 ไฮไลต์ที่หยิบมาแสดงคือ จะได้เห็นตามบทพระราชนิพนธ์ เราจะได้เห็นในการพากย์ กระทู้สดๆ ของนักพากย์ ระหว่างตัวหนุมานกับตัวพระราม ซึ่งจะว่ากระทู้โต้ตอบกันสดๆ เราจึงนำมาแสดงหน้าพระเมรุ

ทั้งนี้ โขนเรื่องรามเกียรติ์เป็นการแสดงศิลปะชั้นสูงอยู่แล้ว ไม่ว่าเราจะเล่นในตอนไหน เราจะต้องคัดเลือกตอนที่ดูแล้วได้ทั้งอรรถรส แล้วก็ได้ทั้งความบันเทิง แล้วก็ได้ทั้งข้อคิดและคติ ถ้าเป็นโขน ของกรมศิลปากร สำนักการสังคีต เครื่องแต่งตัว เราจะแต่งเหมือนกันหมด คือในรูปแบบของโขนกรมศิลปากรเลยตรงนี้  เราถือว่าเป็นโบราณราชประเพณี ที่สืบทอดมาจนถึงปัจจุบัน จึงเกิดงานมหรสพสมโภชขึ้น

"จริงๆ แล้วมหรสพสมโภช จุดประสงค์ผมเชื่อว่า ต้องการให้ประชาชนมีส่วนมาร่วมมาชมตรงนี้มากกว่า เราถือว่าเป็นการออกทุกข์จึงมีมหรสพสมโภช  หลังจากที่อยู่ในทุกข์มาช่วงระยะเวลาหนึ่งแล้ว ให้ประชาชน นักแสดง ที่อยู่บนผืนแผ่นดินไทยได้มีโอกาสมาร่วมในงานมหรสพครั้งนี้ด้วย" นายปกรณ์ กล่าวทิ้งท้าย.

ที่มา นสพ ไทยรัฐ

Create Date : 10 เมษายน 2555
Last Update : 10 เมษายน 2555 6:21:17 น.		0 comments
Counter : 1929 Pageviews.
Share Tweet