สาวออฟฟิศ หันเพาะเลี้ยงกล้วยไม้สายเสริฐ 6 เดือน ขายต้นละ 800-1,500 บาท/ผู้เขียนสุรเดช สดคมขำที่มานิตยสารเทคโนโลยีชาวบ้าน

สายเสริฐ หรือ สายเสริฐอินโดฯ (Coelogyne Rochussenii) เป็นกล้วยไม้ที่มีลักษณะใบคล้ายใบหมาก การขยายพันธุ์อาศัยการแยกหน่อ กล้วยไม้ชนิดนี้มีการกระจายพันธุ์ในมาเลเซีย และอินโดนีเซีย ในไทยเองก็มีไม้ชนิดนี้เช่นกัน แต่เป็นสายเสริฐป่า ออกดอกค่อนข้างยาก ความสวยยังสู้สายเสริฐอินโดฯ ไม่ได้

ดอกของกล้วยไม้สายเสริฐมีสีเหลือง ออกทางโคนต้นทอดยาวลงมา ช่อดอกมีลักษณะยาวคล้ายสายสร้อย ความพิเศษของดอกคือ มีกลิ่นที่หอมเวลาดอกบานพร้อมๆ กัน ดอกออกช่วงเดือนตุลาคม-มีนาคม

กล้วยไม้สายเสริฐเป็นพรรณไม้ที่มีความอดทน แข็งแรง เลี้ยงง่าย เจริญเติบโตได้เร็ว สามารถปลูกเลี้ยงได้ทุกพื้นที่ของประเทศไทย

คุณพาณิภัค ประสงค์ดี อยู่บ้านเลขที่ 66/2 หมู่ที่ 6 ตำบลวังโตนด อำเภอนายายอาม จังหวัดจันทบุรี เป็นผู้ที่มีความชื่นชอบกล้วยไม้เป็นชีวิตจิตใจ เรียกง่ายๆ ว่า จากสาวออฟฟิศที่มีเงินเดือนมั่นคง กลับลาออกจากงานประจำ เพื่อตามหาความสุขที่อยากทำคือ เป็นเกษตรกรผู้ปลูกเลี้ยงกล้วยไม้ ซึ่งสายเสริฐที่มีอยู่ภายในสวนของเธอ เป็นสายเสริฐพันธุ์แท้ที่มาจากอินโดนีเซีย นำมาทดลองปลูกเลี้ยง ขยายพันธุ์จนประสบผลสำเร็จ จนมีสายเสริฐคุณภาพจำนวนมาก ทำเป็นอาชีพหลักสร้างรายได้มาจนทุกวันนี้

คุณพาณิภัค สาวผู้มากด้วยรอยยิ้ม เล่าให้ฟังว่า สมัยก่อนทำงานบริษัทแต่มีนิสัยชื่นชอบกล้วยไม้ จึงซื้อเก็บสะสมมาปลูก

“สมัยก่อนเป็นเสมียนทำบัญชี ช่วงที่เราทำงานออฟฟิศนี่ ช่วงนั้นปี ’38 เราก็เริ่มซื้อสะสมมาเรื่อยๆ มาปลูกไว้ที่บ้านแบบเลี้ยงเล่น ก็จะเป็นกล้วยไม้ทั่วๆ ไป ต่อมาทางสมาคมกล้วยไม้ มีการนำกล้วยไม้สายเสริฐเข้ามา เห็นแล้วชอบมากหลงใหลเลยตัดสินใจซื้อ” คุณพาณิภัค เล่าถึงความเป็นมาในสมัยนั้น

สาเหตุที่เธอยอมลงทุนซื้อกล้วยไม้สายเสริฐมาปลูกเลี้ยง เพราะคิดว่าการลงทุนครั้งเดียวให้ผลตอบแทนคุ้มค่าในอนาคต

“ช่วงนั้นราคาสูงมาก ที่เราไปดูจากทางสมาคม เห็นแล้วสวยอยากได้ ราคาก็แพง แต่พอคิดในทางกลับกัน เราดูแล้วเราสามารถขยายพันธุ์เองได้ ด้วยการแยกหน่อ เลยตัดสินใจซื้อ เอามาแยกหน่อเอง เลยอยากลองดู จนตอนนี้เราก็มีจำนวนเพิ่มมากขึ้น เพียงพอที่จะจำหน่ายได้” คุณพาณิภัค กล่าว

พอปี 2544 คุณพาณิภัค บอกว่า เมื่อจำนวนกล้วยไม้ที่เก็บสะสมไว้มีมากขึ้น จึงเริ่มนำออกมาจำหน่ายทำเป็นอาชีพหลัก จึงลาออกจากงานออฟฟิศมาทำสิ่งที่รักมากกว่าและมีความสุข คือการปลูกกล้วยไม้

คุณพาณิภัค บอกว่า กล้วยไม้สายเสริฐเป็นไม้ที่แยกหน่อคล้ายๆ กับกล้วยไม้คัทลียา จะนำมาปลูกกับกาบมะพร้าวเจริญเติบโตได้ดี

“เราก็เลือกต้นที่แตกหน่อออกมา ดูต้นที่สมบูรณ์ มาปลูกลงในวัสดุปลูกคือ กาบมะพร้าว เอาเป็นตุ่มใหญ่ๆ ไม่เอาแบบสับละเอียด เพราะกาบใหญ่ๆ จะปลูกได้ง่ายกว่า ปลูกลงในกระถางขนาด 3 นิ้วครึ่ง ใช้สายเสริฐประมาณ 2-3 ต้น ต่อกระถาง ขณะที่ปลูกอัดมะพร้าวให้แน่น ไม่ให้ต้นโยก ถ้าเราอัดแล้วยังโยกอยู่ ใช้ไม้เสียบลูกชิ้นปักลงไปมัดกับต้นไว้ ต้นจะได้ไม่โยกไม่หลุด” คุณพาณิภัค อธิบายถึงขั้นตอนการปลูกลงกระถาง

จากนั้นนำมาพักไว้ในบริเวณที่มีแสงรำไร รดน้ำวันละ 1 ครั้ง ในช่วงเช้า พอกล้วยไม้สายเสริฐเริ่มมีราก จะให้ปุ๋ยแบบชนิดที่พ่นได้เลยโดยไม่ต้องผสมน้ำ ช่วยกระตุ้นการแตกรากให้มีจำนวนมากขึ้น ทำการฉีดพ่นทุก 7-10 วัน

เมื่อรากเดินสมบูรณ์เต็มที่จึงเปลี่ยนเป็นปุ๋ยเคมี ที่เป็นสูตรตัวกลางตัวท้ายสูง เพื่อเสริมความแข็งแรงของลำต้น และการออกดอก ปุ๋ยที่ใช้คือ สูตร 10-20-30 ในอัตราส่วน 300-400 กรัม ต่อน้ำ 200 ลิตร ทำการฉีดพ่นทุก 7 วัน

ด้านแมลงศัตรูพืชและโรค คุณพาณิภัค บอกว่า ที่น่าเป็นห่วงที่สุดคือ เพลี้ยไฟ ไรแดง จะระบาดช่วงปลายฤดูฝนเข้าสู่ฤดูหนาว ป้องกันด้วยการพ่นยาที่กำจัดแมลงชนิดนี้โดยตรง หาซื้อได้ตามท้องตลาดทั่วไป ฉีดพ่นทุก 10 วัน หากไม่มีการระบาดก็ไม่จำเป็นต้องฉีดพ่น

กล้วยไม้สายเสริฐใช้เวลาดูแลประมาณ 6 เดือน นับจากวันแรกที่ปลูก ก็สามารถจำหน่ายได้ แต่ถ้าต้องการให้มีขนาดใหญ่ ใช้เวลาดูแลประมาณ 1 ปี

เมื่อเริ่มออกจำหน่ายใหม่ๆ คุณพาณิภัค บอกว่า จะออกตามงานเกษตรต่างๆ ไม่ว่ามีงานที่ไหนเกี่ยวกับด้านการเกษตรหรือแสดงเกี่ยวกับต้นไม้ เธอจะไปออกร้านแทบทุกงาน และทำให้มีคนรู้จักสวนของเธอมากขึ้น

ประสบการณ์ด้านการตลาดจากการจำหน่ายกล้วยไม้สายเสริฐมากกว่า 10 ปี คุณพาณิภัค บอกว่า ลูกค้าส่วนใหญ่ไม่ชอบต้นที่ใหญ่มากนัก

“ลูกค้าที่ซื้อนี้ จะชอบขนาดเล็ก กับขนาดกลางๆ ใหญ่ๆ นี่ไม่ค่อยซื้อกันเท่าไหร่ ราคาก็จะอยู่ที่จำนวนต้น ถ้าต้นมาก มีจำนวนต้นเยอะก็จะแพงหน่อย ขนาดของลำต้นประมาณ 3 นิ้วครึ่ง” คุณพาณิภัค กล่าว

ราคาของกล้วยไม้สายเสริฐที่สวนของคุณพาณิภัค ขนาดไซซ์เล็ก จำหน่ายอยู่ที่ราคา 80-100 บาท และไซซ์ใหญ่ราคา 800-1,500 บาท ความแตกต่างของราคาขึ้นอยู่กับจำนวนต้นที่มีภายในกระถาง ขนาดไซซ์ และระยะเวลาการดูแล

“คนที่มีอยู่ที่บ้าน ต้นไม่สวยเหมือนตอนแรกที่ซื้อมา ก็อยากให้ดูเรื่องระบบราก ว่าเป็นยังไง บางทีวัสดุปลูกอาจต้องเปลี่ยน เพราะทำให้รากเดินได้ไม่ดี ก็ลองเปลี่ยนวัสดุปลูกใหม่ ไม่ควรเอาเก่าๆ มาใช้ ใช้ของใหม่ ก็เอากาบมะพร้าวมาแช่น้ำ อย่างที่สวนก็จะใช้มะพร้าวสับกับถ่านปนกัน ในอัตราส่วน 1 ต่อ 1 เราก็จะเปลี่ยนเมื่อเห็นว่าของเก่ามันผุไม่ดีแล้ว ก็จะทำให้รากดี สายเสริฐก็จะกลับมาสวย ดอกออกทุกปีตามฤดูกาล”

“ส่วนคนที่อยากทำเพื่อสร้างรายได้ ก็อยากแนะนำว่า ต้องเลี้ยงดูฝึกทดลองด้วยตัวเองก่อน แล้วก็แยกหน่อมาปลูกดูสิ ว่าแยกแล้วต้นใหม่ที่เลี้ยงสวยดีไหม ใช้ได้ไหม เจริญเติบโตดีไหม เรียกง่ายๆ ว่า ทุกอย่างเราต้องเริ่มที่ตัวเราเอง ว่าเราชอบมันจริงหรือเปล่า ไม่ใช่เห็นราคาดีอยากปลูก เราก็จะทำออกมาไม่ดีเท่าที่ควรแบบนั้น ต้องเริ่มทำเพราะใจเรารัก อย่างที่เราทำเพราะเราชอบ มันก็เลยมีความสุขในทุกๆ วันที่เราได้อยู่กับสิ่งนี้” คุณพาณิภัค กล่าว

จะเห็นได้ว่า ความมีใจรักในสิ่งที่ทำ ปลูกเลี้ยงดูแลด้วยใจรัก ทำให้กล้วยไม้สายเสริฐของคุณพาณิภัค ยังคงเป็นกล้วยไม้ที่มีคุณภาพ ที่ลูกค้ายังต้องการหามาจนทุกวันนี้