|
|
แพงแม่ แม่แพง
เมื่ออายุย่าง ๒๐ ปี ผมก็ย้ายจากอีสานบ้านเฮามาเรียนหนังสือทางภาคเหนือ ผมเรียนจบแล้วได้กลับไปทำงานที่อีสานอยู่ปีเดียวก็ย้ายกลับมาหางานทำที่เชียงใหม่และสร้างครอบครัวของตนเอง ณ เมืองอันเคยเป็นนครใหญ่มาตั้งแต่สมัยโบราณแห่งนี้
อายุผมก็ขึ้นเลขห้ามาปีกว่า ๆ แล้ว บนถนนของการดำรงอยู่ ผมค้นหา อู่กำเนิด ของรากเหง้าวัฒนธรรมแห่งตนเองตลอดมา ผมล้วงลึกลงไปในความเป็น ล้านนา ล้านช้าง และลาวอีสาน ด้วยแรงขับเบื้องลึกของพื้นเพทางการศึกษา การงาน และที่สำคัญคือความคิดถึงบ้านเกิด
ผมคึดฮอดอีสานครับ
อีสาน
จินตนภาพแรกสุดที่ผมคิดถึงก็คือ แม่
ผมคิดว่าที่ แม่ เป็นจินตนภาพแรก
ก็เพราะว่าผมกำพร้าแม่ไปตั้งแต่อายุได้เก้าขวบ
แม่ผม ชื่อ แพง
แม่แพง เป็น คนลาวพวน หรือ คนไทพวน ก็ว่า
เมื่อผมเป็นเด็ก จำได้ว่าพวกเด็ก ๆ ญาติฝ่ายข้างแม่ ที่บ้านผือ จังหวัดอุดรธานี เรียกแม่ผมว่า ป้าแพง เพราะแม่เป็นพี่สาวของพ่อหรือแม่ของพวกเขาเหล่านั้น พวกน้า ๆ น้อง ๆ ของแม่ เรียกท่านว่า เอื้อยแพง
ขณะที่ป้าพูนพี่สาวตนเดียวของแม่เรียกแม่ว่า แพง คำเดียว
ส่วนยายและตาของผม หรือเรียกตามศัพท์เครือญาติคำคนพวนว่าพ่อตู๊ แม่ตู๊ (หมายถึงพ่อสายน้ำนมแม่สายน้ำนมของเราละมัง เพราะ ตู๊หรือตู้ ในภาษาพวนหมายถึง นม เต้านม) พวกท่านเรียกแม่ผมว่า อีแพง
ตามความเข้าใจพื้น ๆ ของคนใช้ภาษาไทยภาคกลาง แพง หมายถึงว่า (สิ่งนั้น)มีราคามาก เราจึงพูดว่า ของแพงหรือราคาแพง เป็นต้น ซึ่งนั้นก็เป็นความเข้าใจที่ถูกต้องแล้ว หากขยับชั้นขึ้นวรรณคดีไทยหลายคนคงจะนึกถึงนางเอกคู่แฝดในเรื่อง ลิลิตพระลอ
คือ พระเพื่อน พระแพง
พระแพง เป็นชื่อฝาแฝดผู้น้อง คำว่า แพง ในที่นี้ยังหมายถึงของอันเป็นที่รัก หวง และสงวน ได้อีกด้วย แล้วนางเอกชื่อ แพง นางนี้ก็เป็นคนพื้นถิ่นล้านนา อยู่ในเมืองดินแดนทางเหนือที่ผมอาศัยอยู่เสียอีกด้วย
เมื่อผมอ่านเรื่องสั้นร่วมสมัยของนักเขียนลาวท่านหนึ่ง ชื่อเรื่องว่า แพงแม่ ทำให้ได้ขยายความรู้ออกไปอีกว่า แพงแม่ หมายถึงหญิงมีครรภ์หรือผู้หญิงที่ตั้งท้อง ตามขนบคิดของคนพื้นบ้านลาวนั้น แพงแม่และลูกในท้องของแพงแม่นั้นย่อมเป็นสมบัติร่วมกันของชุมชนหรือของมนุษยชาติก็ว่าได้ ดังนั้นเมื่อเราพบเห็น แพงแม่ ที่ใด แม้ว่าตัวเราจะรู้จักนางผู้เป็นแพงแม่ผู้นั้นหรือไม่ก็ตาม เราจะต้องแสดงออกถึงเมตตา กรุณา และมุทิตาจิตต่อแพงแม่อย่างแรงกล้าเสมอ คือนอกจากทักทายถามข่าวคราวด้วยความห่วงใยเอ็นดูกันแล้ว หากมีของกินของใช้ติดไม้ติดมือมา เรานั้นจะต้องแบ่งปันให้ แพงแม่ ได้นำไปกินไปใช้เพื่อบำรุงรักษาทะนุถนอมตัวแม่แพงและลูกแพงในท้องของนางด้วย ดังนี้เป็นต้น
    
Maternity and Newborn Created by Damon Photography
คนเมืองเหนือออกเสียงตัว พ. เป็นตัว ป. เมื่ออักษรล้านนาเขียนว่า แพง เสียงคำปากจึงอู้จาว่า แปง ดังนั้นเมื่อได้ยินว่าทางเมืองเหนือมีงานประเพณียี่เป็ง ขอให้นึกถึงภาษาเขียนว่า ยี่เพ็งหรือยี่เพง อันหมายถึงเพ็ญเดือนยี่ ตรงกับ วันเพ็ญเดือนสิบสองของทางภาคกลาง
ก็คือประเพณีวันลอยกระทง นั้นเอง หรือ คนชื่อ คำแปง ก็คือ คำแพง นั้นแล้ว
หากใครเคยไปเชียงใหม่ ผ่านไปทางตีนดอยสุเทพ จากวัดอุโมงเถรจันทร์ล่องไปทางใต้สักสอง-สามกิโลเมตร จะมีสำนักปฏิบัติธรรมที่มีชื่อเสียงแห่งหนึ่งนามว่า วัดร่ำเปิง ซื่อนี้เขียนกันตามเสียงของคนพื้นถิ่นพื้นบ้าน หากเขียนให้ถูกอักขระต้องเขียนว่า วัดร่ำเพิง แปลเป็นคำไทยว่า วัดรำพึง ในทำนองเดียวกันเมื่อได้ยินคนเมืองเหนืออู้จาว่า
เปิงใจ นั้นเขาหมายถึง เพิงใจ คือ พึงใจ นั้นเอง
คำว่า เพิง ในภาษาล้านนา ตรงกับคำว่า พึง ในภาษาไทยเมืองใต้หรือไทยภาคกลาง กินความถึงเรื่องความเหมาะ ความควร ความน่าพอใจ อีกนัยยะหนึ่ง เพิง หมายถึง ความเจริญ ความรุ่งเรือง ความใหญ่โตและกว้างขวางก็ได้ เมื่อคนเมืองเหนือเห็นอะไรว่าดีว่าเหมาะสมจะอู้จาว่า
เปิงแต้ ๆ หมายถึง เพิงแท้ ๆ ในภาษาเขียนนั้นเอง
คำว่า เพิง พบแต่ในวรรณคดีโบราณของลาว อย่างเรื่อง นางผมหอม นิทานเรื่องนี่จัดเป็นวรรณคดีโบราณของอีสานด้วย เพราะรู้จักกันแพร่หลายในวงการหมอลำสองฝากฝั่งโขง นางเอกตัวพี่สาวพี่เอื้อยชื่อ ผมหอม นั้นมีฝาแฝดผู้น้องสาวชื่อ เพิงแพง ตรงกับ พึงแพง นั้นเอง
แต่ปัจจุบันนี้คำ เพิง ไม่ใช้กันในภาษาลาวอีสานและเมืองลาวอีกแล้ว
  
Maternite Created by Alexandre "le petit"
สำหรับผมแล้ว หาก แพง หมายถึง สิ่งที่มีค่ามาก มีราคาสูง เป็นที่ปรารถนา เป็นที่รักที่หวงแหนแล้วละก็ เพิงแพง จึงหมายถึง สิ่งอันเหมาะสม สิ่งอันน่าพึงใจ สิ่งอันควรค่าแก่การเป็นที่รักที่หวงแหนควรทะนุถนอม และสิ่งนั้นย่อมนำไปสู่ความเจริญรุ่งเรืองในชีวิตเรา
ก็อย่างที่บอกกันไว้แล้วแต่ต้นนั้นแหละครับ
หาก พึงแพง เป็นผู้หญิงคนหนึ่ง
นางคนแรกที่ผมคึดฮอด ก็คือ แม่ ของผมครับ
แม่แพง
พ่อ แม่ พี่ น้อง สร้างสรรค์โดย เด็กหญิงแพงพิม สมใจ
posted by A_Somjai on 19 January 2006 @ 09.49 Am
CC: Home is where your heart is. & แพงแม่
| Create Date : 19 มกราคม 2549 |
| Last Update : 19 มกราคม 2549 12:14:47 น. |
|
10 comments
|
| Counter : 997 Pageviews. |
 |
|
|
โดย: อินทรีทองคำ  วันที่: 19 มกราคม 2549 เวลา:12:08:01 น. |
|
|
|
| โดย: samranjai วันที่: 19 มกราคม 2549 เวลา:17:59:14 น. |
|
|
|
| โดย: samranjai วันที่: 20 มกราคม 2549 เวลา:9:15:41 น. |
|
|
|
| โดย: แม่น้องธัย วันที่: 21 มกราคม 2549 เวลา:12:50:07 น. |
|
|
|
| โดย: dd IP: 202.136.246.182 วันที่: 31 ธันวาคม 2550 เวลา:0:41:54 น. |
|
|
|
|
|
|
|
นึกว่าคุณสมใจเป็นคนเหนือกะเจ้า
ฝากข้อความหลังไมค์
Rss Feed
ผู้ติดตามบล็อก : 2 คน [
ป้อ แม่ ปี้ น้อง.......แม่นก่