---

เพลง: “ดวงจำปา” หรือ “จำปาเมืองลาว”


Oh Duang Champaa Welaa Xom dok nuk hen phan xong
โอ้ดวงจำปา เวลา ซมดอก* นึกเห็น พลันส่อง
mong hen hua jai haw nuk khuen dai nai kin jaw hom
มองเห็น หัวใจ เฮานึก ขึ้นได้ ในกลิ่น เจ้าหอม
hen suan dok mai bidaa puk wai tang tae naan ma
เห็น สวนดอกไม้ บิดา ปลูกไว้ ตั้งแต่ นานมา
welaa nguam ngaw jaw xuay ban taw haw haay so ka
เวลา ง่วมเหงา** เจ้าซ่วย บรรเทา เฮาหาย โศกา
jaw duang champaa khu khieng haw maa tae yaam noy oe
เจ้าดวงจำปา คู่เคียง เฮามา แต่ยามน้อย เอย

kin jaw sam khan tid phan hua jai pen naa hak khai
กลิ่น เจ้า สำคัญ ติดพัน หัวใจ เป็น น่า ฮักใคร่
phaeng wai zeoy som yaam ngaw haw dom oh duang champaa
แพง ไว้ เชยชม ยาม เหงา เฮาดม โอ้ดวงจำปา***
mue dom kin jaw paan phob phuen kaw thi phaak jaak pai
เมื่อ ดมกลิ่นเจ้า ปานพบ เพื่อนเก่า**** ที่ พรากจากไป
jaw pen dok mai thii ngaam wilai tang tae dai maa
เจ้า เป็น ดอกไม้ ที่ งามวิไล ตั้งแต่ ใดมา
jaw duang champa maa laa khwan hak khong hiam nii eo
เจ้าดวงจำปา มาลา ขวัญฮัก ของ เฮียม นี้เอย

Oh duang champaa buppha muang Lao ngam dang duang dao
โอ้ดวงจำปา บุปผา เมืองลาว งามดั่งดวงดาว
saw Lao pheong jai koed yu phaay nai daendin laan zaang
ชาวลาว เพิงใจ***** เกิดอยู่ ภายใน แดนดิน ล้านช้าง
thaa dai phad phaak nii pai kai jaak baan koed muang non
ถ้า ได้ พลัดพราก หนี ไป ไกล จาก บ้านเกิดเมืองนอน******
haw ja aw jaw pen phuen ban tao thao sin see wa
เฮา****** จะ เอา เจ้า เป็น เพื่อน บรรเทา เท่า สิ้น ชีวา
jaw duang champaa ma laa ngaam ying ming muang haw eo
เจ้าดวงจำปา มาลาง ามยิ่ง มิ่งเมืองลาวเอย.


หมายเหตุ
* บางสำนวนว่า “เวลาชมน้อง”, อนึ่ง คำว่า "พันส่อง หรือ พลันส่อง" ที่ขีดเส้นใต้ไว้นี้ a_somjai เคยถอดออกมาเป็น "พันซ่อง" เพราะเข้าใจว่าเป็นคำว่า "พันช่อง" อยางไร่ก็ดี จะเป็นว่า "นึกเห็น พันช่อง" หรือว่า "นึกเห็นพลันส่อง" ก็คงไม่ผิดความหมายสักเท่าใด แต่คิดว่าต้นฉบับเดิมจะเป็น "พันช่อง" มากกว่า

** “ง่วมเหงา” หรือ “ง่อมเหงา” สำนวนนี้ในบ้านเรายังใช้กันอยู่ในภาษาถิ่นคำเมืองเหนือ แถวเชียงใหม่ ลำพูน ลำปาง แพร่ น่าน เชียงราย พะเยา เป็นต้น

*** บางสำนวนว่า “โอ้จำปาหอม”

**** “เพื่อนเก่า” บางสำนวนว่า “ชู้เก่า”, หากออกเสียงคำลาวจะว่า “ซู้เก่า”, หากออกเสียงคำลื้อ (อย่างคำเมืองเหนือ_ไทย) จะว่า “จู้เก่า”

***** “เพิงใจ” หมายว่า “พึงใจ”, ออกเสียงสำเนียงคำลื้อ (อย่างคำเมืองเหนือ_ไทย) จะว่า “เปิงใจ” (เช่น คำวา รำพึง ทางล้านนาเขียนว่า ร่ำเพิง แล้วอ่านว่า ร่ำเปิง ซึ่งปัจจุบันนี้ก็เลยกลายเป็นภาษาเขียนไป เช่น วัดร่ำเปิง บ้านร่ำเปิง เหมือนกับ ยี่เพง ยี่เพ็ง เขียนเป็น ยี่เปง ยี่เป็ง หมายถึงวันเพ็ญ เดือนสอง ตรงกับเดือนสิบสองของทางภาคกลางเป็นต้น)

***** บางสำนวนว่า “เนรเทศจากบ้านเกิดเมืองนอน” และ ถ้า บางสำนวน "เมื่อ" ก็ว่า

****** บางสำนวนว่า "เฮียม (เรียม) จะเอาเจ้า"


(a_somjai)

---

Updated 2007-11-23

เชิญชม VDO ฟ้อนพื้นเมืองลาว
ชุด "ฟ้อนดอกจำปา" "ดวงจำปา" หรือ" ฟ้อนจำปาเมืองลาว"
(VDO ชุดเดียวกัน ตัดแบ่งเป็น 2 ช่วง)


ฟ้อนหมู่ ดวงจำปา
ร้องโดย: ลดจนา อานุลัก (รจนา อานุรักษ์)
ชุด: มโหลี ล้านช้าง (มโหรี ล้านช้าง)






Fon Champa Mueang Lao
Traditional Lao Dance
Also called Duang Champa
Or Dok Champa




คลิก 2 ครั้งไม่มีภาพเสียง ขอให้ตามไปดูได้ที่ --->
ที่มา: posted by laosavan82 ที่ youtube.com


1. https://www.youtube.com/watch?v=PiUX6QMHr_s&feature=related

2. https://www.youtube.com/watch?v=Vm3-SY8XB40&feature=related



(คำร้อง ถอดอักษรเนื้อร้องเป็นภาษาไทย โดย a_somjai)

โอดวงจำปา เวลาชมน้อง (เสียงร้องเป็น เวลาชมดอก)
นึกเห็นพันช่อง มองเห็นหัวใจ
เฮานึกขึ้นได้ ในกลิ่นเจ้าหอม
เห็นสานดอกไม้ บิดาปลูกไว้ ตั้งแต่นานมา
เวลาหง่วมเหงา เจ้าช่วยบรรเทา เฮาหายโสกา
เจ้าดวงจำปา คู่เคียงเฮามา แต่ยามน้อยเอย


กลิ่นเจ้าสำคัญ ติดพันหัวใจ
เป็นน่าฮักใคร่ แพงไว้เชยชม
ยามเหงาเฮาดม โอจำปาหอม
เมื่อดมกลิ่นเจ้า ปานพบเพื่อนเก่า ที่พรากจากไป
เจ้าเป็นดอกไม้ ที่งามวิไล ตั้งแต่ใดมา
เจ้าดวงจำปา มาลาขวัญฮัก ของเฮียมนี้เอย


โอดวงจำปา บุปผาเมืองลาว
งามดั่งดวงดาว ชาวลาวเพิงใจ
เกิดอยู่ภายใน แดนดินล้านช้าง
ถ้าได้พลัดพราก หนีไปไกลจาก บ้านเกิดเมืองนอน
เฮาจะเอาเจ้า เป็นเพื่อน ฮ่วมเหงา เท่าสิ้นชีวิต
เจ้าดวงจำปา มาลางามยิ่ง มิ่งเมืองลาวเอย.

---

Champa: Flower of Laos

Oh! Champa Flower, when I admire you
I could envision thousands in my mind.
I could see your heart; I could enjoy your sweet fragrance.
I could see the flower garden that my father had planted long ago.
Whenever I feel melancholy, I think of thee
and I no longer feel lonely or sad.

Oh! Champa Flower, you have stood by my side
since I was young.
Your fragrance is significant; in my heart it stands
with love and affection.
I treasure your sweet scent, for when I feel lonely,
I can breathe in your sweet fragrance, My Dear Sweet Champa.
Sniffing your delicate fragrance is like my long lost friend.
You have been a beautiful flower since the beginning of time,
My Dear Champa Flower, My Beloved Flower.

Oh! Champa Flower, the flower of our beloved country, Muang Laos, you are as beautiful as glittering stars.
All Lao people adore you in their hearts; You are born in Lan Xaang, the Land of a Million Elephants
If we depart from our homeland and flee far away from her, we will always have you as our true friend as long as we live.
Oh! Champa Flower,the exquisitely beautiful flower, and the auspicious flower of Muang Laos.

Translated by Dr. Wajuppa Tossa and Prasong Saihong

---

ดวงจำปา (เนื้อร้องสำนวนภาษาไทย)

โอ้ดวงจำปา เวลาซมดอก คิดถึงบ้านซ่อง มองเห็นหัวใจ เฮานึกขึ้นได้ในกลิ่นเจ้าหอม เห็นสวนดอกไม้ บิดาปลูกไว้ ตั้งแต่ใดมา เวลาหงอยเหงา ยังซ่วยบรรเทาให้หายโศกา โอ้ดวงจำปา คู่เคียงเฮามาแต่ยามน้อยเอย

กลิ่นเจ้าสำคัญ ติดพันหัวใจ เป็นตาฮักไคร่ แพงไว้เซย
ซม ยามเหงาเฮาดม เอ๋ยจำปาหอม เมื่อดมกลิ่นเจ้า ปานพบเพื่อนเก่า ที่ได้พรากจากไป เจ้าเป็นดอกไม้ ที่งามวิไล ตั้งแต่ใดมา โอ้ดวงจำปา มาลาขวัญฮัก ของเรียมนี้เอย

โอ้ดวงจำปา บุปผาเมืองลาว งามดั่งดวงดาว ซาวลาวปลื้มใจ เมื่อตกอยู่ใน แดนดินลานซ้าง เมื่อได้พลัดพราก อดีตพลัดจากบ้านเกิดเมืองนอน ข้อยจะเอาเจ้าเป็นเพื่อนร่วมเหงาเท่าสิ้นชีวา โอ้ดวงจำปา มาลางามจริง มิ่งเมืองลาวเอย

คลิกฟังเพลง : "ดวงจำปา"
ศิลปิน: ฅาราวาน
อัลบั๊ม: 20 ปี ฅาราวาน - คนกับงาน
เวปไซต์ : //imusic.teenee.com/2/frame/5489.php


ดวงจำปา ขับร้องโดย อรวี สัจจานนท์ (นักร้องสาวไทย)

Duang Jumpah - by Laovideos.com
ที่มา: https://www.youtube.com/watch?v=eIZa3zOmYCk
From: laovideosdotcom Added : June 21, 2007

---

เรื่องของดอก "จำปาขาว "



ต้นไม้ที่เจ้าฟ้างุ้ม(แห่งล้านช้าง)ทรงโปรดนั้นคนลาวเรียกกันว่า ต้นจำปาขาว
ตั้งแต่ยุคของเจ้าฟ้างุ้มเป็นต้นมา ต้นจำปาขาวนี้ได้รับการยกย่องให้เป็นต้นไม้ประจำชาติลาว

ส่วนต้นไม้ที่คนไทยเรียก ต้นจำปา (Michelia Champaca Linn ) นั้น คนลาวเขาเรียกว่าต้นจำปาแดง
ต้นจำปาขาวของลาวนี้ คนไทยเรียกว่าต้นลั่นทม (Plumeria acutifolia Poir) เป็นไม้ในตระกูล Apocynaceae ไม้ชนิดนี้เป็นไม้ที่นำมาจากประเทศแม็กซิโก และกลุ่มประเทศละตินอเมริกา

ในอดีตได้มีการนำไม้จำปาขาว เข้ามาปลูก(ในบ้านเรา)จากหลายเส้นทาง
เส้นทางสายแรกได้มีการนำจำปาขาวเข้ามาคือ การเอาเข้ามาผ่านอินเดีย นำเข้ามาปลูกตามวัดวาอาราม จะเห็นว่าชื่อทั่วไปของไม้ชนิดนี้ฝรั่งเรียกว่า Pagoda Tree หรือ Temple Tree

ขอมโบราณมีความผูกพันกับไม้ชนิดนี้มาก จึงเชื่อว่าน่าจะเป็นจุดที่มีการกระจายออกไปสู่พื้นที่อื่นๆ ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ รวมทั้งลาวด้วย เพราะ มเหสีของเจ้าฟ้างุ้มนั้น เป็นธิดาของราชวงศ์นครวัต และผู้นำไปปลูกในลาวคือเจ้าฟ้างุ้มนั่นเอง

ต้นจำปาขาวนี้เป็นลั่นทมดอกขาว
คนอีสานก็เรียก จำปาขาว
คนเหนือเรียกว่า จำปาลาว*
คนใต้เรียก จำปา
ขอม เขมรเรียก จำไป หรือ จำปาซอ
คนมาเลย์เรียก บุหงากัมโพซา
คนเกาะชวาเรียก กัมโพชา
พิจารณาจากชื่อที่เรียกกันจะเห็นว่ามีการยอมรับว่า ต้นลั่นทมนี้มาจากเขมร และนำเข้ามาโดยคนอินเดีย

เส้นทางสายที่สองคือ การนำเอาจำปาขาวเข้ามาจากละตินอเมริกา โดยทหารสเปญ และนำไปปลูกที่เกาะฟิลิปปินส์ คนไทยทางภาคใต้ได้นำสายพันธุ์นี้เข้ามาในประเทศไทยพร้อมๆ กับการนำเข้าต้นกระถินบ้าน
ในการปลูกของสเปน จะปลูกต้นจำปาขาวเป็นไม้ประดับและเป็นพืชสมุนไพร เพราะใช้ปรุงเป็นยารักษาโรคลำไส้พิการของม้า ขณะที่กระถินบ้านนำเข้ามาเพื่อเป็นอาหารของม้าในกองทัพของสเปนในฟิลิปปินส์

ไม้จำปาขาวเป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็ก ลำต้นมีเปลือกเรียบ มีสีเขียวอมเทา แตกกิ่งมากแต่เปราะ เมื่อกิ่งหักจะมีน้ำยางสีขาวไหลออกมา ใบเดี่ยวเป็นรูปหัวหอก ปลายใบแหลม ใบหนามีสีเขียวเข้ม ดอกสีขาวออกเป็นช่อ กลางดอกมีสีเหลือง ผลมีฝักยาว เมล็ดมีปีก

ไม้จำปาขาวนี้เข้ายาได้หลายส่วน อาทิ ใบใช้รักษาโรคหืด คนลาวจึงนิยมเอาใบมาอบกรอบแล้วกินเป็นยา
ดอกจำปาขาวใช้ทำธูป หรือ ผสมกับพลูใช้เป็นยาแก้ไอ
ยางจากลำต้นใช้เป็นยาถ่ายหรือรักษาโรคไขข้ออักเสบ

จำปาขาวเป็นไม้ที่มีความผูกพันกับคนหลายชนชาติ
คนลาวปลูกจำปาขาวไว้ตามรั้วบ้านเพื่อสะดวกในการเก็บดอก
คนลาวนิยมนำดอกจำปาขาวมาลอยในน้ำหอม (น้ำอบ) เพื่อใช้ในพิธีรดน้ำดำหัว
และใช้สรงน้ำพระในวันสงกรานต์โดยจะมีการทำสะพานที่ตกแต่งด้วยพญานาค ส่วนลำตัวของพญานาคนี้จะมีการเซาะร่องตรงกลางเพื่อให้ชาวบ้านได้เทน้ำที่แช่ดอกจำปาขาวลงไป น้ำมงคลนี้จะไหลไปตามรางไม้ และสรงพระพุทธรูป จากองค์พระพุทธรูปน้ำมงคลนี้จะไหลต่อลงไปสู่ภาชนะเก็บน้ำ
คนลาวส่วนใหญ่จะตักน้ำนี้เพื่อเอากลับไปบ้านเรือนของตนเอง
บางคนก็เอาไปอาบน้ำเพื่อเป็นมงคล
บางคนก็เอาไปลูบไล้พอเป็นพิธี
นอกจากนี้คนลาวยังนิยมเอาดอกจำปาขาวมาประดับตกแต่งให้สวยงามในเครื่องบายศรีสู่ขวัญ

คนไทยปลูกจำปาขาว (ลั่นทมขาว) ไว้ตามวัดวาอารามและสุสาน เพื่อเป็นเครื่องหมายของการแสดงถึงความอาลัยแก่คนที่ตายแล้ว
เช่นเดียวกับคนชวา เขาจะเอาดอกจำปาขาวมาลอยน้ำเพื่อใช้ในพิธีอาบน้ำศพ.........


* ภาษาถิ่น/คำเมืองเหนือ "จำปาลาว" ... "จุมปาลาว" ก็ว่า คือ ต้นลั่นทม เปือกใช้ทำยา อย่างตำรายาพื้นเมืองว่า "มุตตขึดหำปอง(พอง) เอาเปลือกจุมปาลาว อ้อยดำ เปลือกซัก ..." เป็นต้น (a_somjai)

---

ลีลาวดี (PLUMERIA)

ลีลาวดี หรือชื่อเดิมว่า ลั่นทม อีกหนึ่งไม้มงคลที่มีผู้คนมากมายไม่นิยมปลูกไว้ในบริเวณบ้าน เพราะความเข้าใจผิดในชื่อ และความหมาย บ้างก็พูดกันไปว่า ปลูกแล้วจะมีแต่ความระทม จนพันธุ์ไม้ดังกล่าาวได้หายไปจากใจของผู้คน แต่เราก็ยังสามารถชมความสวยงามของพันธุ์ไม้ดังกล่าวได้ในบริเวณ วัด หรือ พระมหาราชวัง แต่เมื่อวันเวลาผ่านไป ความนิยมชมชอบก็ได้หวนกลับมาอีกครั้ง ด้วยสาเหตุว่า ลีลาวดี หรือ ลั่นทมเป็นไม้ที่เหมาะกับอากาศร้อน ปลูกง่าย และมีความทนทานต่อดินฟ้าอากาศ กลิ่นหอม และมีโครงสร้างของลำต้นที่สวยงาม




ลีลาวดี ถ้าแปลตามความหมายตามอักษรแล้ว ก็คือต้นดอกไม้ที่มีท่วงท่าสวยงามอ่อนช้อย ไม้นี้เดิมเรียก ลั่นทม เป็นไม้ยืนต้นในเขตร้อน ที่เห็นทั่วๆไปมีดอกสีขาว แดง ชมพู ชื่อเดิมของพันธ์ไม้นี้คนส่วนใหญ่เข้าใจว่าคำนี้มาจากคำว่า ระทมซึ่งหมายถึงความเศร้าโศกจึงไม่เป็นที่โปรดปรานปลูกในบริเวณบ้านหรือที่อยู่อาศัย แต่แท้ที่จริงแล้วมีผู้มีความรู้ด้านภาษาไทยกล่าวถึงคำว่า ลั่นทม ไว้ดั่งนี้

ลั่นทม ที่เรียกกันแต่โบราณหมายถึง การละแล้วซึ่งความโศกเศร้าแล้วมีความสุข ดังนั้นคำว่า ลั่นทมแท้ที่จริงนั้นเป็นคำผสมจาก ลั่น+ทม โดยคำแรกหมายถึง แตกหัก ละทิ้ง และคำหลังหมายถึงความทุกข์โศก ถึงแม้ว่าการเปลี่ยนชื่อมาเป็นลีลาวดีเนื่องจากความเข้าใจในภาษาคลาดเคลื่อน แต่ชื่อใหม่นั้นก็ความไพเราะสมกับท่วงท่าของลำต้น มีตำนานเล่าขานถึงที่มาของลีลาวดีในลักษณะต่างๆกันอย่างไรก็ตามพันธ์ไม้นี้ตามหลักสากล ได้ถูกเรียกชื่อว่า ฟรังกีปานี (frangipani) และเรียกกันทั่วๆไปว่า พลูมมีเรีย (plumeria)

---

ที่มา:
1. เพลง: ดวงจำปา เนื้อเพลงต้นฉบับสำนวนภาษาลาว ข้อมูลจาก //www.seasite.niu.edu/lao/Lao_folksong/song_from_lao.htm ในเวปไซต์ Music & Songs in Laos
2. เพลง “ดวงจำปา” ชื่อเดิมคือ “จำปาเมืองลาว” ประพันธ์คำร้องและทำนองโดย ท้าวอุตะมะ จุลมณี อ้างจาก //www.nongkhaicity.com/laos/champasak2.htm และ //www.manager.co.th/Travel/ViewNews.aspx?NewsID=9480000162004
3. ส่วนถอดความเป็นภาษาไทย และ ส่วนความเห็นเรื่องสำนวนภาษาตาม * (เครื่องหมายดอกจัน) เป็นของ a_somjai
4. เพลง: ดวงจำปา เนื้อเพลงต้นฉบับสำนวนภาษาไทย ฉบับขับร้องโดย สุรชัย จันธิมาทร (หงา ฅาราวาน)
5. “เรื่องของดอกจำปาขาว” อ้างจาก กระดานกระทู้ //lannaworld.com/cgi/lannaboard/reply_topic.php?id=570 ตั้งกระทู้โดย : ต๋าเหิน , 2546-01-02 / 10:55:17
6. “ลั่นทม” “ลีลาวดี” ข้อมูลเรื่องและภาพ จากเวปไซต์ //www.lilavadee.com/

---

Posted by a_somjai | April 4,2006 |

---

Create Date : 04 เมษายน 2549
Last Update : 26 มิถุนายน 2551 12:57:47 น.		11 comments
Counter : 4174 Pageviews.
Share Tweet