หมายเหตุ : นายพุฒิพงศ์ พงศ์เอนกกุล นักวิชาการกฎหมายมหาชน ให้สัมภาษณ์ "ข่าวสด" ภายหลังศาลรัฐธรรมนูญมีคำสั่งให้น.ส.ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร พ้นจากสถานภาพนายกรัฐมนตรี คดีโยกย้ายนายถวิล เปลี่ยนศรี เลขาสมช. มีเนื้อหาดังนี้ 

กรณีดังกล่าวมีประเด็นให้โต้เถียงหลายประเด็น รวมถึงความกังวลว่าจะเกิดภาวะสุญญากาศ และการไม่สามารถใช้อำนาจของรักษาการนายกรัฐมนตรีคนใหม่ โดยไล่เรียงประเด็นได้ดังนี้ 

1.การกล่าวอ้างว่าการทูลเกล้าขอพระราชกฤษฎีกากำหนดวันเลือกตั้ง จะต้องเป็นน.ส.ยิ่งลักษณ์ รักษาการนายกรัฐมนตรีเท่านั้น และเมื่อน.ส.ยิ่งลักษณ์ ถูกศาลรัฐธรรมนูญให้พ้นตำแหน่งไปแล้ว นายนิวัฒน์ธำรง บุญทรงไพศาล รักษาการนายกรัฐมนตรีไม่อาจทูลเกล้าฯ ได้เพราะนายนิวัฒน์ธำรงไม่ได้เป็น ส.ส. ตามที่รัฐธรรมนูญกำหนดให้ตำแหน่งนายกรัฐมนตรีต้องมาจาก ส.ส.

ข้อเท็จจริง คือ นายนิวัฒน์ธำรง ได้ดำรงตำแหน่งรักษาการนายกรัฐมนตรีที่ว่างลง ซึ่งทำหน้าที่แทนบุคคลในตำแหน่งที่สิ้นสุดลง ตามมาตรา 41 พ.ร.บ.ระเบียบบริหารราชการแผ่นดิน แม้ไม่ได้เป็น ส.ส. ก็ดำรงตำแหน่งตามเงื่อนไขมาตรา 41 ได้ เป็นการใช้อำนาจในนามนายกฯรักษาการ เหมือนน.ส.ยิ่งลักษณ์ นั่นเอง ไม่ใช่การรักษาการของรักษาการแบบที่มีบางคนสร้างคำให้เกิดความสับสน เพราะฉะนั้นน.ส.ยิ่งลักษณ์เคยมีอำนาจเพียงไร นายนิวัฒน์ธำรง ก็มีอำนาจเพียงนั้น

2.ที่กล่าวอ้างกันว่า เวลานี้ประเทศไทยเข้าสู่ภาวะสุญญากาศแล้ว จำเป็นต้องทูลเกล้าขอนายกฯ พระราชทานตาม มาตรา 7 แต่ตอนนี้ยังมีรัฐบาลรักษาการ มีการเลือกคุณนิวัฒน์ธำรง เป็นรักษาการนายกรัฐมนตรี และกระทรวงต่างๆ ยังทำงานกันได้อยู่ปกติ 

 กล่าวให้ถึงที่สุด ถ้ารัฐบาลยอมรับคำวินิจฉัยศาลรัฐธรรมนูญ ให้รัฐมนตรี 10 คนที่จะพ้นจากตำแหน่งรักษาการไปนั้น กระทรวงบางกระทรวงไม่มีรัฐมนตรี คณะรัฐมนตรีซึ่งประกอบด้วยรัฐมนตรีที่เหลืออีก 24 คน ก็ต้องประชุมคณะรัฐมนตรีมอบหมายให้รัฐมนตรีช่วยของกระทรวงนั้นปฏิบัติหน้าที่รักษาการแทน หากไม่มี ก็ให้คณะรัฐมนตรีมอบหมายให้รัฐมนตรีคนใดคนหนึ่งรักษาราชการแทน ตามพ.ร.บ.ระเบียบบริหารราชการแผ่นดิน มาตรา 42

3.ในระบบกฎหมาย เวลาถอดถอนนั้น เขาถอดถอนบุคคลออกจากตำแหน่ง ในการดำรงตำแหน่งที่บุคคลกระทำความผิดขณะนั้น ในคราวปรับ ครม.ครั้งที่ 5 สถานภาพรัฐมนตรีทั้งคณะเปลี่ยนไปแล้ว 5 ครั้ง และได้มีการแต่งตั้งน.ส.ยิ่งลักษณ์ให้ดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีกลาโหม เป็นการดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีจากประกาศพระบรมราชโองการอีกฉบับหนึ่ง ซึ่งเป็นสถานภาพที่ก่อตั้งขึ้นใหม่ เป็นเหตุการณ์ภายหลังการประชุมคณะรัฐมนตรีชุดโยกย้ายนายถวิล เปลี่ยนศรี ซึ่งการดำรงตำแหน่งตามประกาศฉบับใหม่นี้ไม่เกี่ยวข้องกับสถานภาพการใช้อำนาจที่เกิดขึ้นในคดี

 หมายความว่า หากนายกรัฐมนตรี หรือ รัฐมนตรีถู กศาลรัฐธรรมนูญถอดออกจากตำแหน่ง ตั้งแต่ ครม.ชุดแรก วันรุ่งขึ้นคณะรัฐมนตรีชุดใหม่ ก็สามารถตั้งนายกรัฐมนตรีเดิมที่เคยถูกถอดนั้นมาดำรงตำแหน่งในคณะรัฐมนตรีชุดใหม่ได้ เพราะเป็นการถอดออกจากตำแหน่งที่ดำรงอยู่ในขณะหนึ่งเท่านั้น 

 จะเห็นได้ว่า การดำรงตำแหน่งตามการประกาศแต่งตั้งรัฐมนตรีใหม่นั้น จะดูเป็นใบหน้าคนไม่ได้ ต้องดูว่าเขาดำรงตำแหน่งใด จากกฎเกณฑ์ที่ก่อตั้งสถานภาพเขาเมื่อใด แม้รัฐบาลจะยอมรับคำวินิจฉัยศาลรัฐธรรมนูญวันนี้ สถานภาพความเป็นรักษาการรัฐมนตรีกลาโหมก็ยังดำรงอยู่

 การวินิจฉัยให้พ้นจากตำแหน่ง ก็ต้องพิจารณาจากตำแหน่งในขณะที่มีเหตุให้พ้นจากตำแหน่งนั้น ไม่ใช่ดูจากใบหน้าบุคคลเป็นเกณฑ์

 "เมื่อคำวินิจฉัยศาลรัฐธรรมนูญเกิดความเสถียร ก็เป็นรัฐประหารที่สมบูรณ์ ซึ่งเรื่องนี้รัฐบาลควรโต้ศาลรัฐธรรมนูญด้วยการไม่ยอมรับผลผูกพัน เพราะศาลรัฐธรรมนูญไม่มีอำนาจเหนือวัตถุแห่งคดีมาตั้งแต่ต้น"