โดยพันเอกศนิโรจน์ ธรรมยศ

(สงวนลิขสิทธิ์ในการทำซ้ำเพื่อการพาณิชย์ ให้ใช้เผยแพร่เพื่อการศึกษา ค้นคว้าเท่านั้น)

ส่วนชนชาติพม่าหรือ "บาหม่า" (Bamar) จะเรียกว่า "เขต" (Division) หรือในปัจจุบันเรียกว่า "ภาค" (Region) คือ

1.ภาคมัณฑะเลย์ (Mandalay) มีเมืองหลวงคือเมืองมัณฑะเลย์ (Mandalay) ซึ่งเป็นเมืองใหญ่อันดับสองของพม่ารองจากย่างกุ้ง ตั้งอยู่ในพื้นที่ภาคกลางของประเทศ ประชากรส่วนใหญ่เป็นชาวพม่า จีน กะเหรี่ยง ปะหล่อ ปะโอและอินเดีย เป็นภาคที่มีความเจริญและมีการพัฒนาอย่างรวดเร็วโดยเฉพาะเส้นทางคมนาคมต่างๆ

เมืองที่สำคัญทางทหารอีกเมืองหนึ่งในเขตมัณฑะเลย์คือ เมือง"มิคทิลา" (Meikhtila) ซึ่งเป็นที่ตั้งของกองบัญชาการกองทัพอากาศพม่าภาคกลาง และฐานบินมิคทิลา ปัจจุบันมีการสร้างทางหลวงพิเศษ 10 เลนและทางรถไฟพิเศษรางคู่ เชื่อมระหว่างกรุงเนปิดอร์กับเมืองมิคทิราเสร็จเรียบร้อยแล้ว 

ฐานบิน "มิคทีลา" ประกอบด้วยโรงเรียนฝึกการบิน 2 แห่งคือ ฐานฝึกบินมิคทิลา (MeikhtilaFlying Training Base) และฐานฝึกภาคพื้นดิน (GroundTraining Air Force Base) และฐานบิน "ชานที" (Shan-te Air Force Base) โดยเฉพาะฐานฝึกบินนั้นเมื่อปลายปี ค.ศ.2007 หนังสือพิมพ์อิระวดีได้เสนอข่าวว่าเครื่องบินขับไล่ มิก 29 ได้ทะยอยเข้าประจำการที่ฐานดังกล่าวแล้ว ส่วนฐานฝึกภาคพื้นดินมีการลำเลียงชิ้นส่วนเครื่องบินฝึกไอพ่น (JetTrainer) แบบเค 8คาราโครั่ม (K8 Karakorum) โดยเรือสินค้าของจีนเข้ามาประกอบที่ฐานฝึกแห่งนี้ในปีค.ศ.2010 คาดว่าเครื่องบินชนิดนี้จำนวน 50ลำ ได้ถูกนำมาใช้ในการโจมตีภาคพื้นดินต่อกลุ่มชาติพันธุ์ต่างๆ เนื่องจากมีความเร็วที่ไม่สูงนัก

นอกจากนี้กองทัพบกพม่ายังมีที่ตั้งของกองบัญชาการภาคกลาง (CentralCommand) อยู่ที่เมืองมัณฑะเลย์แห่งนี้ โดยประกอบด้วยกำลังทหารราบจำนวน 17 กองพัน

2.ภาคตะนาวศรี (Tenasserim) มีเมืองสำคัญคือเมือง"ทวาย" (Tavoy) หรือ "ตะแว" รัฐบาลพม่าได้เปลี่ยนชื่อภาษาอังกฤษของตะนาวศรีจากเดิมคือ Tenasserim มาเป็น Tanintharyi ออกเสียงเป็นภาษาพม่าว่า "ตะนินตายี" 

ทิศตะวันออกของภาคตะนาวสีนี้ ติดกับจังหวัดกาญจนบุรี ราชบุรี เพชรบุรี ประจวบคีรีขันธ์ ชุมพรและระนอง ของประเทศไทย แม้ว่าตะนาวศรีจะเป็น "ภาค"ที่ส่วนใหญ่จะมีประชากรเป็นชาวพม่า ไม่ใช่รัฐที่มีประชากรเป็นชาติพันธุ์อื่น แต่ตะนาวศรีก็มีประชากรส่วนใหญ่เป็นคนไทยพลัดถิ่น 

3.ภาคอิระวดี (Irrawaddy) มีเมืองสำคัญคือเมือง "พะสิม" (Passein) ตั้งอยู่บริเวณสามเหลี่ยมปากแม่น้ำอิระวดีที่อุดมสมบูรณ์ไปด้วยป่าไม้เบญจพรรณ ประชากรส่วนใหญ่ของภาคอิระวดีเป็นชาวพม่า อินเดียและชาวกะเหรี่ยง และมีบางส่วนที่เป็นชาวยะไข่ แต่ไม่มากนัก 

ภาคนี้เป็นดินแดนส่วนที่ได้รับความเสียหายมากที่สุดเมื่อครั้งที่เกิดพายุไซโคลน"นาร์กีส" (Cyclone Nargis) เมื่อวันที่ 2 พฤษภาคม ค.ศ.2008 โดยมีรายงานทางการพม่าระบุว่ามีชาวอิระวดีเสียชีวิตหรือสูญหายจากภัยพิบัติทางธรรมชาติครั้งนั้น ถึงกว่า 66,000 คนแต่เจ้าหน้าที่ต่างชาติที่เข้าไปช่วยเหลือด้านมนุษยธรรมรายงานว่ามีผู้เสียชีวิตในภาคอิระวดีถึงกว่า 100,000 คน

ในทศวรรษที่ 1990 มีการประท้วงรัฐบาลในพื้นที่อิระวดี มหาวิทยาลัยพะสิมในเมืองพะสิมเป็นมหาวิทยาลัยหนึ่งที่มีความเคลื่อนไหวของนักศึกษา ทำให้รัฐบาลทหารพม่าในยุคนั้นสั่งปิดมหาวิทยาลัยดังกล่าว และหันไปส่งเสริมวิทยาลัยระดับเล็กๆ ที่อยู่นอกเมืองพะสิมให้ยกฐานะเป็นมหาวิทยาลัยแทน เช่น มหาวิทยาลัยฮินทาดา (HinthadaUniversity) เพื่อกระจายกำลังนักศึกษาไม่ให้อยู่รวมกันเป็นกลุ่มก้อน 

4.ภาคพะโค (BagoหรือBegu) มีเมืองสำคัญคือเมือง "พะโค" (Bago) หรือชื่อเดิมคือ "หงสาวดี" (พม่าออกเสียงว่าหานตาวดี) แต่ชื่อ "หงสาวดี" เป็นชื่อมอญ เพราะเป็นเมืองของชาวมอญมาตั้งแต่โบราณกาล ทางการพม่าจึงเปลี่ยนชื่อเป็น "พะโค" ดังเช่นในปัจจุบันประชากรส่วนใหญ่มีเชื้อสายมอญ พม่า ไทใหญ่ คะฉิ่น กะเหรี่ยง จีนและอินเดีย ปัจจุบันเมืองพะโคเป็นเมืองท่องเที่ยวที่สำคัญของพม่าและทำรายได้จากอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวเป็นจำนวนมหาศาล

5.ภาคมาเกว (Magwe) มีเมืองสำคัญคือเมือง "มาเกว" (Magwe) อยู่ในพื้นที่ภาคกลางของประเทศ และเป็นภาคที่เนื้อที่กว้างใหญ่ที่สุดในภาคทั้งหมดเจ็ดภาคของพม่า ประชากรประกอบด้วยชาวพม่า ชิน ยะไข่ ฉานและกะเหรี่ยง 

ภาคมะเกวมีทรัพยากรธรรมชาติที่สำคัญคือ น้ำมัน โดยเป็นแหล่งผลิตน้ำมันและก็าซธรรมชาติที่ใช้อยู่ทั้งหมดของพม่าในปัจจุบัน จนได้รับสมญานามว่า "หม้อน้ำมันของพม่า" (Oil Pot of Myanmar) อีกทั้งในปีค.ศ.2002 รัสเซียได้ตกลงที่จะให้ความช่วยเหลือในการก่อสร้างโรงไฟฟ้าปฏิกรณ์นิวเคลียร์ขนาด 10 เมกกะวัตต์และห้องทดลองนิวเคลียร์อีกสองแห่งในภูมิภาคนี้

6.ภาคย่างกุ้ง (Yangon) มีเมืองหลวงอยู่ที่เมือง "ย่างกุ้ง" (Yangon) เป็นที่ตั้งของกองพลย่างกุ้ง (YangonDivision) สังกัดฐานทัพอากาศ "มิงกาลาดอน" หรือ "มิงกาลาดง" (Mingaladon Air Force Base) ซึ่งคาดว่าเคยมีเครื่องบินขับไล่แบบมิก 29 ประจำการอยู่แต่จากรายงานข่าวของหนังสือพิมพ์ "อิระวดี" ในเดือนธันวาคม ค.ศ.2008 ระบุว่าเครื่องบินมิก 29 บางส่วนได้ย้ายไปประจำการอยู่ที่กองบัญชาการกองทัพอากาศที่เมือง "มิคทีลา" (Meikhtila) รัฐมัณฑะเลย์

นอกจากนี้ฐานทัพอากาศมิงกาลาดอนยังมีเครื่องบินขับไล่เป็นเอฟ 7 (F 7) ของจีนซึ่งเลียนแบบจากเครืื่องบินมิก 21 ของรัสเซียประจำการอยู่ด้วย เนื่องจากในเดือนมกราคม ค.ศ.2010 สำนักข่าวเอพี ได้รายงานถึงอุบัติเหตุของเครื่องบินเอฟ 7 ที่ตกระหว่างร่อนลงจอดทำให้นักบินเสียชีวิต

7.ภาคสะกาย (Sagaing) มีเมืองหลวงคือเมือง "สะกาย" (Sagaing) อยู่ทางตะวันตกเฉียงเหนือของพม่า มีเขตแดนติดกับประเทศอินเดีย ประชากรส่วนใหญ่เป็นชาวพม่า ฉาน ชิน และนาคา (Naga) ซึ่งเป็นชาวพื้นเมืองอินเดีย ที่ส่วนใหญ่อาศัยอยู่ในรัฐอัสสัม มีพื้นที่สำคัญสำหรับการเกษตรกรรม คือพื้นที่แห้ง (Dryregion) ในห้วงที่ผ่านมามีการพัฒนาการชลประทานอย่างต่อเนื่อง โดยอาศัยแม่น้ำสำคัญสองสายที่พาดผ่านภาคสะกายคือ แม่น้ำอิระวดีและแม่น้ำชินด์วิน (Chindwin) ส่งผลให้พื้นที่ดังกล่าวสามารถผลิตพืชผลทางการเกษตรเช่น ข้าว ฝ้ายและยาสูบได้เป็นจำนวนมาก