ด้วงกว่างชน





การชนกว่างที่จังหวัดเชียงราย


ด้วงกว่างชน หรือ ด้วงกว่างโซ้ง (ชื่อวิทยาศาสตร์: Xylotrupes gideon) อยู่ในวงศ์ Dynastidae ลำตัวมีสีตั้งแต่สีน้ำตาลอมแดงจนถึงเกือบดำ ตัวผู้ที่มีขนาดใหญ่เรียกว่า กว่างโซ้ง หรือ กว่างชน

มีเขาที่หลังอกยื่นยาวเป็นจะงอยเรียวไปทางด้านหน้าและโค้งลง ตรงปลายเป็น 2 แฉก กับที่หัวมีเขาเล็กยื่นออกไปเป็นเขาเดี่ยว โค้งขึ้นคล้ายนอแรด แต่ปลายแยกเป็น 2 แฉก

บางตัวใต้ท้องอาจมีขนสีเหลืองอ่อนนุ่มคล้ายกำมะหยี่ ในตัวผู้ที่มีขนาดย่อมมีเขาสั้นเรียก กว่างกิ หรือ กว่างแซม ตัวเมียไม่มีเขาเรียก กว่างแม่ หรือ กว่างอีลุ่ม

ขนาดโตเต็มที่ประมาณ 1-2 นิ้ว ขณะที่ตัวเมียจะมีความเล็กกว่า พบกระจายพันธุ์อยู่ทั่วไป ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ มีชนิดย่อยทั้งหมด 4 ชนิด

ด้วงกว่างชน มีวงจรชีวิตที่สั้น หลังจากเป็นหนอนอาศัยอยู่ใต้ดินมาเป็นเวลาเกือบปีแล้ว เมื่อเป็นตัวเต็มวัยจะมีอายุอยู่ได้เพียงแค่ไม่เกิน 3 เดือนเท่านั้น

โดยจะออกจากดินในช่วงฤดูฝน ประมาณเดือนกรกฎาคมถึงเดือนตุลาคม ด้วงกว่างชนจัดเป็นแมลงศัตรูพืชชนิดหนึ่ง เนื่องจากทั้งตัวเต็มวัยและตัวอ่อนกินพืชเศรษฐกิจบางชนิดเป็นอาหาร เช่น มะพร้าวและอ้อย ตัวเต็มวัยจะออกหากินในเวลากลางคืน

ด้วงกว่างชน จัดเป็นสัตว์เลี้ยงที่คนไทยใช้ละเล่น ให้ต่อสู้กันเป็นเวลานาน เช่นเดียวกับ ไก่ชน หรือ ปลากัด จนกลายเป็นประเพณีตามฤดูกาลที่ถิ่นล้านนา เช่นที่ จังหวัดเชียงใหม่ หรือน่าน

ในต่างประเทศยังพบได้ที่ตอนเหนือของลาวและพม่า โดยจะนำตัวผู้ 2 ตัวมาขวิดกัน เรียกว่า "ชนกว่าง" โดยจะนำด้วงกว่างตัวผู้ 2 ตัวมาอยู่บนกระบอกไม้ยาวประมาณ 80-100 เซนติเมตร เส้นผ่าศูนย์กลาง 10 เซนติเมตร เรียกว่า ไม้กอน

แล้วนำตัวเมียมาใส่รูปิดไว้ให้เห็นแต่เพียงหลัง เพื่อให้กลิ่นของตัวเมียดึงดูดตัวผู้ ด้วงกว่างชนตัวผู้จะสู้กันเพื่อแย่งชิงตัวเมีย แต่จะไม่สู้กันจนถึงตายเหมือนปลากัด การแพ้-ชนะ ขึ้นอยู่กับตัวที่ได้ล่าง คือ สามารถใช้เขางัดอีกตัวหนึ่งให้ลอยและคว่ำหงายท้องลงได้

ในขณะที่ตัวผุ้กำลังสู้กัน อาจใช้ไม้เรียวยาว ขนาดประมาณ 8 เซนติเมตร ที่เรียกว่า ไม้ฝัน ใช้ปั่นหรือยั่วยุให้ด้วงกว่างชนต่อสู้ให้รุนแรงยิ่งขึ้น โดยการใช้ไม้นี้แหย่หรือปั่นบริเวณหน้าหรือเขาหรือด้านข้างของตัวด้วงกว่างชน ให้เดินหรือทำในสิ่งที่ต้องการ


การอ้างอิงในสัญลักษณ์

สัญลักษณ์ทีมเชียงราย ยูไนเต็ดด้วงกว่างชน หรือ ด้วงกว่างโซ้ง ถูกใช้เป็นสัญลักษณ์ของสโมสรฟุตบอลเชียงราย ยูไนเต็ด ซึ่งเป็นทีมฟุตบอลประจำจังหวัดเชียงราย และได้รับฉายาว่า "กว่างโซ้งมหาภัย"


ขอขอบคุณ วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี


โสรวารสิริสวัสดิ์ โสมนัสสวัสดิ์สิรินะคะ