โรคซึมเศร้าเป็นปัญหาด้านสุขภาพจิตของคนไทยที่มีแนวโน้มนำไปสู่การฆ่าตัวตายอย่างต่อเนื่อง เกิดจากสาเหตุหลักดังต่อไปนี้

1.พันธุกรรม เกิดจากการเปลี่ยนแปลงปฏิกิริยาเคมีในสมอง ชื่อ เซโรโทนิน (Serotonin) มีปริมาณลดลง ทำให้ผู้ป่วยมีความรู้สึกท้อแท้ หงอยเหงา เบื่อหน่าย ไม่สนุกสนานกับชีวิต นอนไม่หลับ สะดุ้งตื่นกลางดึก ฝันร้ายบ่อยครั้ง ส่งผลกระทบให้ความสามารถในการทำงานลดลง รวมถึงการแปรปรวนของระดับฮอร์โมน สืบทอดจากพ่อแม่สู่รุ่นลูก

2.สิ่งแวดล้อม เป็นปัญหาด้านจิตใจที่มีความตึงเครียดทางอารมณ์เป็นสิ่งเร้า เช่น การสะเทือนใจอย่างรุนแรง ความเครียดสะสมจากภาระหน้าที่ในการงานและครอบครัว ฯลฯ

การรักษาโรคซึมเศร้าหลักๆ มี 3 วิธี คือ การบำบัดทางจิต การจ่ายยา และการกระตุ้นด้วยไฟฟ้า โดยการบำบัดทางจิตจะใช้รักษาผู้ป่วยอายุน้อยกว่า 18 ปี และการกระตุ้นด้วยไฟฟ้าจะใช้เป็นทางเลือกท้ายสุดของการรักษา

ตามปกติคนเรามักมีภาวะเครียดสะสมอย่างไม่รู้ตัวจากหน้าที่การงาน ครอบครัว การคาดหวังในชีวิตรวมถึงด้านความรักอยู่แล้ว ไม่มีใครที่จะไม่เครียดหรอกค่ะ เป็นเรื่องปกติของชีวิตมนุษย์ที่จะต้องพบพานกับอุปสรรคต่างๆตลอดระยะเวลาการดำรงชีพจนสิ้นอายุขัย ขึ้นอยู่กับว่า ใครจะหาทางออกให้ตัวเองได้มากกว่ากัน เช่น บางคนเล่นกีฬาจนได้เหงื่อ ร่างกายจะมีการหลั่งสารเคมีที่มีชื่อว่า เอนดอร์ฟิน ( endorphine ) ออกมา จิตใจจะผ่อนคลาย มีความสุขอีกขึ้นอีกระดับ หรือ การสังสรรค์ ดูหนัง ฟังเพลง นั่งสมาธิ ปฏิบัติธรรม ฯลฯ เป็นอีกหนทางที่จะช่วยปรับสภาวะอารมณ์และจิตใจให้ดีขึ้น

การเลือกเสริมวิตามินที่ส่งเสริมสุขภาพจิตใจ ก็เป็นตัวช่วยที่ไม่ควรมองข้ามนะคะ

แป้งกินวิตามินกลุ่มนี้เป็นประจำ พบว่า มันช่วยปรับสภาพอารมณ์ได้จริงๆแบบชนิดที่ว่า อืม!! ทำไมความสุขเกิดขึ้นกับเราบ่อยจัง เทียบเท่ากับการออกกำลังกายเลยทีเดียว จะมีวิตามินตัวไหนบ้าง มาดูกันเลยดีกว่าค่ะ

1. GABA 750 mg

Gamma aminobutyric acid เรียกชื่อย่อว่า กาบา ( GABA ) เป็นสารที่เกิดจากกระบวนการ decarboxylation ของกรดกลูตามิก ( glutamic acid ) ซึ่งเป็นกรดแอมิโน ( amino acid ) ชนิดหนึ่ง เป็นสารที่มีสรรพคุณที่ดีต่อสุขภาพ ( functional food )

GABA มีบทบาทสำคัญในการเป็นสารสื่อกระแสประสาท (neurotransmitter) ในระบบประสาทส่วนกลาง ทำหน้าที่ยับยั้งสารสื่อประสาท รักษาสมดุลระดับสารเคมีในสมอง

มีบทบาทในการควบคุมเส้นประสาทและควบคุมระบบของกล้ามเนื้อรวมถึงการจดจำของสมอง ช่วยให้สมองเกิดความผ่อนคลาย ใช้ในการรักษาโรคเกี่ยวกับระบบประสาทหลายโรค เช่น โรควิตกกังวล นอนไม่หลับ โรคลมชัก และยังมีสมบัติในการลดความดันโลหิตด้วย

มีประโยชน์อย่างไร

1.ปรับสภาพจิตใจให้ผ่อนคลาย

2.ทำให้หลับสนิทตลอดคืน

3.เพิ่มพลังงาน ไม่ทำให้อ่อนเพลียง่าย

4.ลดภาวะเครียด

จึงมีส่วนช่วยแก้ปัญหาได้ดีขึ้น

5.บำรุงสมอง

เพิ่มระบบจดจำปรับสมดุลสมองส่วนความคิดให้เฉียบแหลมยิ่งขึ้น

6.ปรับสมดุลอารมณ์ให้แจ่มใส

7.เพิ่ม growth hormone ได้มากถึง 400% ( จากงานวิจัย )

8.อาจป้องกันโรคอัลไซเมอร์ในอนาคตได้

2. 5-HTP ( 5-Hydroxytryptophan ) คือ กรดอะมิโนตามธรรมชาติที่มีในร่างกายและสารตั้งต้นในการเผาผลาญอาหาร เป็นสื่อกลางในการสังเคราะห์สารสื่อประสาทเซโรโตนินและเมลาโทนินในสมอง

พบในอาหาร เช่น นม เนื้อสัตว์ ฟักทอง ผักใบเขียวต่างๆแต่มีปริมาณไม่มากพอที่จะแก้ไขปัญหานอนไม่หลับได้

5-HTP จดทะเบียนเป็นผลิตภัณฑ์เสริมอาหารในอังกฤษ ออสเตรเลีย อเมริกาและแคนาดาเพื่อช่วยให้นอนหลับและระงับความอยากอาหาร ผลิตจากเมล็ดพืช Griffonia Simpliciofolia พบมากในแถบชายฝั่งแอฟริกาตะวันตก

มีประโยชน์อย่างไร

1.ลดความวิตกกังวล

2.ช่วยทำให้นอนหลับสนิทได้ดีขึ้น

3.บรรเทาอาการปวดศีรษะไมเกรน

4.รักษาภาวะซึมเศร้าโดยมีประสิทธิภาพเทียบเท่ายา Prozac แต่ไม่ก่อให้เกิดการติดยาและมึนงงศีรษะ

5.ระงับความอยากอาหาร ( เป็นเพียงการศึกษาในกลุ่มทดลองขนาดเล็ก )

6.บรรเทาโรค fibromyagia ( มีการปวดทั่วร่างกาย เป็นการปวดที่รุนแรงกว่าปกติอย่างมาก ผู้ป่วยจะบ่นว่าปวดเหมือนกล้ามเนื้อถูกดึงหรือตึง เหมือนใช้งานมาอย่างหนัก ปวดเหมือนถูกเหยียบระบมทั้งตัว บางครั้งปวดจนเหมือนคนหมดแรง บางครั้งมีกล้ามเนื้อกระตุกร่วมด้วย )

ผลข้างเคียง ; คลื่นไส้ วิงเวียน

แต่วิตามิน 5-HTP ในอดีตเคยมีประวัติที่ด่างพร้อย น่าสะพรึงกลัว เมื่อปีค.ศ 1998 สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยาแห่งสหรัฐอเมริกา รายงานว่าตรวจพบสารเคมีปนเปื้อนมีชื่อเรียกเฉพาะว่า " peak x " ในวิตามิน 5-HTP บางยี่ห้อ ก่อนหน้านี้ L-tryptophan ถูกนำออกจากตลาดอาหารเสริมเมื่อมีผู้ป่วยหลายพันคนป่วยเป็นโรคเลือดอย่างรุนแรง สาเหตุถูกเปิดเผยในเวลาต่อมาคือ มีสารปนเปื้อนที่พบในกระบวนการหมัก L-tryptophan ( วัตถุดิบ ) ที่ผลิตโดยบริษัทวิศวกรรมเคมีชั้นนำสัญชาติญี่ปุ่น ชื่อ Showa Denka

ประมาณ 60%ของ 5-HTP ที่ผลิตโดย Showa Denka ที่วางจำหน่ายในอเมริกา ได้ใช้กระบวนการผลิตที่ไม่ผ่านการทดลองลดปริมาณถ่านกัมมัน ( activated chacoal ) ในการกรอง L-tryptophan ที่มาของสารปนเปื้อนดังกล่าว

ประเด็นนี้ได้จบไปนานแล้ว ปัจจุบัน 5-HTP มีกระบวนการผลิตระดับมาตรฐานสูงสุด ไร้สารปนเปื้อน ปลอดภัยกับร่างกายมนุษย์ดีกว่ายานอนหลับเสียอีก

มีประโยชน์ดังนี้

1.ลดภาวะซึมเศร้า

2.ช่วยให้นอนหลับได้ดียิ่งขึ้น

3.ระงับความอยากอาหาร ( พบในกลุ่มทดลองขนาดเล็ก )

4.ลดความไวต่อความรู้สึกเจ็บปวด

5.ปรับสภาพอารมณ์ให้แจ่มใส

6เสริมสร้างภูมิต้านทานจากการที่หลับได้ลึก

3.กรดโฟลิก ( folic acid ) เป็นวิตามินที่ถูกสังเคราะห์ขึ้นมา อยู่ในกลุ่มของวิตามินบี มีโครงสร้างทางเคมีคล้ายกับโฟเลต ซึ่งเป็นวิตามินที่พบในธรรมชาติ หรือเรียกว่า วิตามินบี9

พบมากในอาหารจำพวกใบเขียวเข้ม ผลไม้โดยเฉพาะผลไม้รสเปรี้ยวและอาหารจำพวกถั่วต่างๆ

มีผลต่อสุขภาพจิตใจในด้านของอาการซึมเศร้าโดยทำงานร่วมกับยากล่อมประสาท ทำหน้าที่บรรเทาอาการซึมเศร้าได้

หมายเหตุ : กรดโฟลิกเพียงตัวเดียว ไม่สามารถรักษาหรือบรรเทาอาการซึมเศร้าได้

4.SAMe เอส-อะดีโนซิล เมไธโอนีน ( S-Adenosyl Methionine ) เป็นหนึ่งในกรดอะมิโนที่มีอยู่ในทุกเซลล์ของร่างกาย ซึ่งมีผลต่อสุขภาพจิตใจในด้านการบำบัดอาการซึมเศร้า โดยการเพิ่มการผลิตสารสื่อประสาทหรือสารเคมีในสมองหลายอย่างที่เกี่ยวข้องกับการควบคุมอารมณ์ซึ่งสัมพันธ์กับอาการซึมเศร้า โดยสามารถรักษาอาการซึมเศร้าได้เช่นเดียวกับยาต้านอาการซึมเศร้ารุ่นเก่า Tricyclic Antidepressants ( TCAs )ในฐานะที่เป็นรุ่นใหม่ สามารถเพิ่มประสิทธิภาพในการรักษาได้มากกว่ายาต้านอาการซึมเศร้ากลุ่ม Selective Serotonin Reuptake Inhibitor ( SSRI ) และกลุ่ม Norepinephrine Reuptake Inhibitor ( SNRI ) แต่มีผลข้างเคียงน้อยกว่า โดยปริมาณที่แนะนำต่อวันสำหรับผู้ใหญ่อยู่ที่ 400-1600 mg ต่อวัน

ข้อแนะนำ สำหรับอาหารเสริม SAMe อาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อน เช่น ความวิตกกังวล สับสน คลื่นไส้ อาเจียน และใจสั่น นอกจากนี้อาจทำให้เกิดอาการบ้าคลั่งในผู้ที่มีอารมณ์สองขั้ว ( bipolar )

5.แป๊ะก๊วย ( gingko biloba )

ผลิตภัณฑ์อาหารเสริมสมุนไพรที่ได้จากใบแปะก๊วย มีผลต่อจิตใจในด้านของโรคอัลไซเมอร์ ซึมเศร้าและผู้ที่มีปัญหาทางเพศ โดยสารสกัดที่ได้จากใบแปะก๊วยมีส่วนคล้ายคลึงกับสารหลายอย่างที่ทำหน้าที่เสริมความจำ จึงใช้รักษาผู้ที่มีความจำเสื่อมได้ โดยปริมาณที่แนะนำต่อวันอยู่ที่ 120-240 mg ต่อวัน

ข้อแนะนำ ไม่ควรคาดหวังผลที่ได้เร็วเกินไป เนื่องจากต้องใช้เวลาอย่างน้อย 8 สัปดาห์หรืออาจถึง 1 ปี จึงจะสามารถเห็นผลที่ได้จากสารสกัดใบแปะก๊วยในด้านของการรับรู้และเข้าใจ และได้ผลไม่ดีนักในคนที่มีอาการหลอดเลือดสมองตีบอยู่แล้ว

6.กรดไขมันโอเมก้า-3 ( omega-3 )

กรดไขมันเกิดขึ้นตามธรรมชาติ พบมากในปลาทะเลน้ำลึก เช่น ปลาแซลมอน ปลาแมคเคอเรล หากไม่สามารถกินปลาได้ ก็กินในรูปแบบของแคปซูลได้ ซึ่งมีผลต่อสุขภาพจิตใจในด้านของอาการภาวะอารมณ์สองขั้ว ( bipolar ) และซึมเศร้า (depression ) เป็นหลัก

โดยผลิตภัณฑ์เสริมอาหารโอเมก้า-3 อาจช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการต่อต้านอาการซึมเศร้า ซึ่งอาจใช้กรดไขมันโอเมก้า-3 เพียงชนิดเดียวได้ สำหรับคนที่กังวลเรื่องผลข้างเคียงของยาต้านเศร้า เช่น ผู้สูงอายุ ผู้ที่มีอาการป่วยหลายโรค หญิงตั้งครรภ์หรือให้นมบุตร

7.เมลาโทนิน ( Melatonin ) เป็นฮอร์โมนที่พบตามธรรมชาติในร่างกาย เกิดจากการสังเคราะห์กรดอะมิโน ทริปโตเฟน ( tryptophan ) โดยมีการสร้างที่ลำไส้ใหญ่ จอตาและต่อมไพเนียล (เป็นส่วนหนึ่งของสมองส่วนกลาง ) โดยมีความมืดเป็นตัวกระตุ้น หน้าที่หลักของเมลาโทนิน คือกำหนดรอบกลางวันและกลางคืน หรือเรียกว่า วงจรการนอนหลับ นั่นเอง

ความมืดจะทำให้ร่างกายผลิตเมลาโทนินมากขึ้น เป็นการส่งสัญญาณให้ร่างกายเตรียมพร้อมสำหรับการนอนหลับ แสงสว่างจะลดการผลิตเมลาโทนินลง

คนที่มีปัญหาในการนอนหลับ มักมีระดับเมลาโทนินต่ำ ระดับเมลาโทนินในกระแสเลือดจะค่อยๆเพิ่มสูงขึ้น เริ่มตั้งแต่ 22.00 น. จนถึงระดับสูงสุดในเวลาตีสาม ในฤดูหนาว ช่วงเวลากลางวันจะสั้น ทำให้ระหว่างวันร่างกายมีระดับเมลาโทนินเพิ่มสูงขึ้น ส่งผลให้เกิดอาการอ่อนเพลีย ในบางคนจะมีปัญหาเรื่องการนอนและอาการซึมเศร้าในฤดูหนาว มิน่าล่ะ เวลาถึงฤดูหนาวทีไร มองเห็นท้องฟ้ามืดครึ้ม บรรยากาศอึมครึม แป้งมักรู้สึกเหงาพิกลบอกไม่ถูก แต่เป็นเพียงช่วงสั้นๆ เท่านั้นเองค่ะ

หากคนที่ดูหนังฮอลลีวู้ดเป็นประจำ จะมีฉากนอนหลับในยามค่ำคืน เค้าจะไม่ติดหลอดฟลูออเรสเซนต์ หรือเรียกว่า หลอดนีออน เพราะจะมีแสงสว่างแยงตา แต่จะมีโคมไฟบนหัวเตียงเป็นไฟสีนวล ( warm white ) มีส่วนช่วยให้นอนหลับได้มากขึ้น ตามโรงแรมมักจะตกแต่งด้วยไฟประเภทนี้ ทำให้แขกที่มาพักผ่อนเกิดความผ่อนคลาย หลับสนิท ตื่นมาพร้อมรับวันรุ่งขึ้นที่สดใส

มีประโยชน์อย่างไร

1.ใช้เพื่อปรับนาฬิกาชีวภาพในร่างกาย ในคนที่เดินทางโดยเครื่องบินข้ามเขตแบ่งเวลาจากตะวันออกไปเขตตะวันตก ( Jet lag )

2.ช่วยให้คนที่นอนไม่หลับจากความเครียด ฮอร์โมนในร่างกายเปลี่ยนแปลง คนที่ต้องทำงานเป็นกะ หลับสนิทขึ้น ชีวิตมีคุณภาพมากยิ่งขึ้น

3. ป้องกันไม่ให้เกิดความเสียหายต่อ DNA บางส่วน โดยมีกลไกการยับยั้งเซลล์มะเร็ง คนเรายิ่งมีความเครียดสะสมมากเท่าไหร่ ถึงแม้จะออกกำลังกายสม่ำเสมอแค่ไหน ก็มีโอกาสเป็นมะเร็งได้ทุกเมื่อ เพราะความเครียดจะกดภูมิคุ้มกันในร่างกายให้ลดต่ำลง ส่งผลให้โรคภัยมาเบียดเบียนเราได้ง่ายขึ้น นั่นเอง

4.ลดความเสียหายจากการทำลายของเซลล์สมองจากโรคพาร์กินสัน

5.มีบทบาทในการป้องกันโรคหัวใจเต้นผิดปกติ

6.ป้องกันการเกิดโรคอัลไซเมอร์ในคนสูงอายุ มีส่วนในการป้องกันการตายของเซลล์ประสาท amyloid (สารที่สะสมในสมองของผู้ป่วยอัลไซเมอร์ ) จากความผิดปกติในเนื้อสมอง จะพบลักษณะที่สำคัญสองอย่างคือ

6.1 กลุ่มใยประสาทที่พันกัน Neurofibrillary Tangles และ มีสาร Beta Amyloid ในสมอง ใยสมองที่พันกันทำให้สารอาหารไม่สามารถไปเลี้ยงสมองได้ การที่สมองมีคราบ Beta Amyloid หุ้ม ส่งผลให้ระดับ acetylcholine (สารสื่อประสาท) ในสมองลดลง ( acetylcholine จะมีส่วนสำคัญในเรื่องการเรียนรู้และความจำ )

6.2 การอักเสบ (inflammatory) สาร amyloid เมื่อสลายตัวจะให้สารอนุมูลอิสระออกมา อนุมูลอิสระนี้จะทำให้เกิดการอักเสบของเซลล์สมอง

7.เพิ่มอายุขัยให้ยืนยาวมากขึ้น 20 % ( พบในหนูทดลอง )

8.มีคุณสมบัติต่อต้านริ้วรอย จากการทดลองในหนูชรา พบว่า หนูชรามีการเปลี่ยนแปลง 13 genes ซึ่งยีนชนิดนี้จะพบได้ในหนูอายุน้อยเท่านั้น อืม!! น่าทึ่งมาก

9.เมลาโทนิน เป็นสารที่ช่วยปรับสภาพร่างกายในรอบวัน เพราะมีคุณสมบัติที่เกี่ยวข้องกับความสว่างและความมืด ( circadian rhythm ) และเหนี่ยวนำให้เกิดการนอนหลับลึก จึงช่วยกระตุ้นการหลั่ง growth hormone ( ฮอร์โมนแห่งความเยาว์วัย )

ไม่ว่าชีวิตแต่ละช่วงจะเป็นเช่นไร ไม่มีใครที่จะไม่พานพบกับความผิดหวัง อุปสรรคขวากหนามต่างๆในชีวิต คือ บททดสอบจากพระเจ้า การไม่คาดหวังมากนักและการปล่อยวาง จะช่วยให้เราดำรงชีพง่ายขึ้น ขอเพียงอย่าท้อแท้ จิตใจที่เข้มแข็งเท่านั้น จะส่งผลให้เรามีที่ยืนและอยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุข สู้ๆค่ะ

ที่มา

http.//th.wikipedia.org/wiki/โรคซึมเศร้า

food for life โดย ผศ.ดร. ฉัตรกา หัตถโกศล /gourmet & cuisine

www.foodnetworksolution.com/wiki/word/...gamma-aminobutyric acid