โลมาอิรวดี หรือ โลมาหัวบาตร (อังกฤษ: Irrawaddy Dolphin หรือ Ayeyarwaddy Dolphin) เป็นโลมาชนิดหนึ่ง มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Orcaella brevirostris อยู่ในวงศ์โลมา (Delphinidae) รูปร่างหน้าตาคล้ายโลมาทั่วไป แต่มีลักษณะเด่นคือ หัวที่มนกลมคล้ายบาตรพระ ลำตัวสีเทาเข้ม แต่บางตัวอาจมีสีอ่อนกว่า ตามีขนาดเล็ก ปากอยู่ด้านล่าง ครีบข้างลำตัวแผ่กว้างเป็นรูปสามเหลี่ยม ครีบบนมีขนาดเล็กมาก มีรูปทรงแบนและบางคล้ายเคียว มีขนาดประมาณ 180 - 275 ซ.ม.

     ไม่มีรายงานมีการกระจายอย่างกว้างขวางในมหาสมุทรแปซิฟิก มหาสมุทรอินเดีย อ่าวไทย มักพบเข้ามาอยู่ในแหล่งน้ำกร่อยและทะเลสาบ เช่น บริเวณปากแม่น้ำ โลมาอิระวดีบางกลุ่มอาจเข้ามาอาศัยอยู่ในแม่น้ำสายใหญ่ ๆ ด้วย เช่น แม่น้ำโขง และทะเลสาบเขมร ในปี พ.ศ. 2459 พบว่ามีอยู่ในแม่น้ำเจ้าพระยาด้วย

     ถูกค้นพบครั้งแรกที่แม่น้ำอิระวดีในประเทศพม่า จึงเป็นที่มาของชื่อ ปัจจุบัน สามารถพบได้ที่ ทะเลสาบชิลก้า ประเทศอินเดีย แม่น้ำโขง ทะเลสาบสงขลาและปากแม่น้ำบางปะกง เป็นต้น โลมาอิระวดีมีชื่อเรียกอื่น ๆ อีก เช่น "โลมาหัวบาตรมีครีบหลัง" “โลมาน้ำจืด", "โลมาหัวหมอน" ในภาษาใต้ และ "ปลาข่า" ในภาษาลาว เป็นต้น

     โลมาอิรวดีที่ ต.แหลมกลัด อำเภอเมือง จังหวัดตราด สามารถพบเห็นได้ตั้งแต่ช่วงเดือน พฤศจิกายน – ต้นเดือนมีนาคม เข้าชมโดยการนั่งเรือออกไปจากฝั่งเพียง 2 ไมล์ทะเลหรือประมาณ 15 นาที ก็จะสามารถที่จะชมโลมาเวียนว่ายเข้ามากินปลาทูได้อย่างใกล้ชิด ซึ่งเป็นภาพที่ชินตากับชาวประมงในพื้นที่ แต่จะเป็นความประทับใจสำหรับนักท่องเที่ยวที่ได้มาชม

     การเดินทาง อบต.แหลมกลัด อ.เมือง ใช้ถนนสาย ตราด – คลองใหญ่ จากกรุงเทพฯ เมื่อข้ามแม่น้ำเวฬุแล้ว มุ่งหน้าเข้าเมือง ก่อนเข้าเมืองจะมีทางแยกซ้ายไป อ.คลองใหญ่ ให้เลี้ยวซ้าย จากนั้นไปอีก 35 กิโลเมตร สังเกตขวามือมีทางแยกเข้าไปที่ อบต.แหลมกลัด

     สอบถามเพิ่มเติม (039) 584-233, 08-9936-1198 และ 08-7774-1299 คุณอดิศร



ข้อมูลโดย : การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย ภูมิภาคภาคตะวันออก
1600 ถ.เพชรบุรีตัดใหม่ แขวงมักกะสัน เขตราชเทวี กรุงเทพฯ 10400
โทร. 0 2250 5500 ต่อ 3915-7 โทรสาร. 0 2250 0878
//www.traveleasthailand.org
E-mail : traveleastthailand@hotmail.com